Zakaz prowadzenia pojazdów, poza przypadkami, w których orzeka się go dożywotnio, według art. 43 k.k. orzeka się na czas od roku do lat 15. Obowiązują one od dnia uprawomocnienia się wyroku. Stosownie do art. 29 k.w., rzecz ma się podobnie w razie popełnienia wykroczenia – początkiem obowiązywania zakazu (orzekanego na okres od 6 miesięcy do lat 3) jest uprawomocnienie się wyroku. Ponadto sąd zobowiązuje skazanego (lub ukaranego) do zwrotu prawa jazdy (lub innego dokumentu uprawniającego do kierowania pojazdami), jeżeli nie było ono wcześniej zatrzymane (np. przez Policję za pokwitowaniem). Co ważne, dopóki obowiązek ten nie zostanie spełniony, okres, na jaki orzeczono zakaz, nie biegnie. Okres faktycznego zatrzymania prawa jazdy zaliczany jest na poczet wykonywanego zakazu.

 

Jeśli grozi nam zabranie prawa jazdy, ale wyrok jeszcze się nie uprawomocnił, warto skorzystać ze środka odwoławczego, jakim jest apelacja. Apelacja w postępowaniu karnym przysługuje od wyroku sądu pierwszej instancji. Termin na jej wniesienie wynosi 14 dni i biegnie dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku wraz z uzasadnieniem. Podmiotami uprawnionymi do wniesienia apelacji są strony (a także podmiot zobowiązany określony w art. 91a k.p.k.), a pokrzywdzony ma prawo wnieść apelację od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie. Apelacja może mieć, zgodnie z art.447 k.p.k. trzy formy: apelacja co do winy, apelacja co do kary i apelacja co do środka karnego, środka kompensacyjnego albo przepadku. Apelację co do winy uważa się za zwróconą przeciwko całości wyroku, apelację co do kary – przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych, natomiast apelację co do środka karnego, środka kompensacyjnego albo przepadku – odpowiednio przeciwko całości rozstrzygnięcia o środkach karnych, albo o środkach kompensacyjnych albo o przepadku. Apelację wnosi się w formie pisemnej do sadu, który wydał zaskarżone orzeczenie. Przed złożeniem apelacji należy złożyć wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku wraz z jego doręczeniem (w terminie 7 dni od daty ogłoszenia wyroku; wyjątkami są postępowanie przyspieszone w sprawach o przestępstwa – wniosek składa się w terminie 3 dni od ogłoszenia wyroku i postępowanie przyspieszone w sprawach o wykroczenia – wniosek należy złożyć bezpośrednio po ogłoszeniu wyroku). Wniosek ten nie podlega opłacie. Sąd ma obowiązek sporządzenia w terminie 14 dni uzasadnienia i doręczenia go wnioskodawcy.

 

Prezes sądu pierwszej instancji dokonuje wstępnej kontroli formalnej wniesionej apelacji. Jeżeli środek odwoławczy został wniesiony po terminie, został wniesiony przez osobę nieuprawnioną lub jest niedopuszczalny, prezes sądu I instancji odmawia przyjęcia środka odwoławczego (art. 429 k.p.k.). Wniesienie apelacji po terminie jest wprawdzie bezskuteczne, jednak strona może złożyć do sądu pierwszej instancji wniosek o przywrócenie terminu zawitego na zasadach ogólnych. Zarządzenie o odmowie przyjęcia apelacji podlega zaskarżeniu. Jeżeli apelacja spełnia wszystkie przewidziane ustawą warunki formalne, prezes sądu pierwszej instancji wydaje zarządzenie o jej przyjęciu, zawiadamiając o tym strony, prokuratora, obrońców oraz pełnomocników. Jeżeli pismo wniósł prokurator, obrońca bądź pełnomocnik, do zawiadomienia dołączany jest również odpis apelacji dla strony przeciwnej niż strona wnosząca apelację, chyba że jawność rozprawy była wyłączona ze względu na ochronę informacji niejawnych o klauzuli jawności "tajne" lub "ściśle tajne.

            Przewód sądowy w sądzie odwoławczym rozpoczyna ustne sprawozdanie, w którym sędzia sprawozdawca przedstawia przebieg i wyniki dotychczasowego postępowania, a w szczególności treść zaskarżonego wyroku oraz zarzuty i wnioski apelacyjne, jak również kwestie wymagające rozstrzygnięcia z urzędu. W miarę potrzeby odczytuje się z akt poszczególne ich części. Do chwili zamknięcia przewodu sądowego strony mogą składać wyjaśnienia, oświadczenia i wnioski ustnie lub na piśmie. Rodzaje rozstrzygnięć sądu odwoławczego wymienione są w art. 437 k.p.k. Sąd odwoławczy może utrzymać zaskarżony wyrok w mocy, zmienić wyrok sądu pierwszej instancji (jeśli pozwalają mu na to zgromadzone dowody), uchylić zaskarżony wyrok i przekazać go sądowi I instancji do ponownego rozpoznania (jeżeli uzna apelację za słuszną, lecz nie ma możliwości zmiany wyroku) albo uchylić zaskarżony wyrok i umorzyć postępowanie (jeżeli stwierdzi niedopuszczalność postępowanie karnego).  Jeżeli wyrok zostanie utrzymany w mocy w całości lub w części, w wyniku czego środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów podlega wykonaniu, można złożyć do sądu wniosek o dalsze wykonywanie zakazu w postaci zakazu prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową, o którym mowa w art. 182a Kodeksu karnego wykonawczego. Pierwszym warunkiem koniecznym jest jednak wykonywanie tego środka karnego przez okres co najmniej połowy orzeczonego wymiaru, a jeżeli zakaz prowadzenia pojazdów orzeczono na podstawie art. 42 § 3 lub 4 kodeksu karnego (tzn. dożywotnio), przez okres co najmniej 10 lat. Po drugie, postawa, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego zachowanie w okresie wykonywania tego zakazu muszą uzasadniać przekonanie, że prowadzenie pojazdu przez skazanego nie zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Sąd może uchylić wyżej wymieniony sposób wykonywania zakazu prowadzenia pojazdów, jeżeli skazany popełnił przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji  lub rażąco naruszył porządek prawny w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

 

            Najistotniejszą informacją będzie to, że dopóki wyrok apelacyjny się nie uprawomocni, w świetle prawa uważany jesteś za osobę niewinną. Nawet jeśli w I instancji został wydany wyrok skazujący. Oznacza to, że do momentu utrzymania wyroku I instancji w apelacji, zakaz prowadzenia pojazdów nie jest prawomocny. Przenosząc to na prostszy język, można uznać, że zakaz ten nie obowiązuje.