Gdy organizm ma kontakt z zanieczyszczeniami lub patogenami chorobotwórczymi, uruchamiają się mimowolne odruchy, których celem jest pozbycie się zagrożenia. Jednym z nich jest kaszel – bariera ochronna układu odpornościowego. Najczęściej za kaszel odpowiada infekcja górnych dróg oddechowych. Jednak kaszel nie zawsze zwiastuje chorobę infekcyjną. Zdarza się, że jest to odpowiedź na czynniki drażniące. Sprawdź, skąd bierze się kaszel i czy jest groźny!

Czym jest kaszel?

Gdy do organizmu przedostają się obce cząsteczki, układ odpornościowy uruchamia mechaniczne bariery obronne. Jedną z nich jest kaszel, czyli naturalny i mimowolny odruch, którego celem jest oczyszczenie dróg oddechowych z zanieczyszczeń, wydzieliny i drobnoustrojów – wirusów, bakterii i grzybów.

Kaszel powstaje w wyniku pobudzenia punktów kaszlowych, które zlokalizowane są w nosie, gardle, tchawicy, krtani i oskrzelach. Każdy obcy czynnik, który ma kontakt z tkankami, odbierany jest jako zagrożenie i zostaje usuwany przez układ oddechowy na różne sposoby. Wzmożona produkcja histaminy, stan zapalny, obrzęk, gorączka, katar, czy omawiany kaszel, to „metody stosowane” przez układ immunologiczny do „pierwszej obrony” przed chorobą.

Jakie są przyczyny kaszlu?

Czy kaszel zwiastuje chorobę? Jeśli pojawia się nagle, rzeczywiście w większości przypadków jest objawem infekcji, za którą zwykle odpowiadają wirusy i bakterie. Konsekwencją przedostania się patogenów chorobotwórczych do organizmu przez górne drogi oddechowe, czyli nos i gardło, są objawy, wśród których jest kaszel. 

Zdarza się również, że układ immunologiczny niewłaściwe rozpoznaje czynniki zewnętrze. Mowa wówczas o reakcji uczuleniowej, której może towarzyszyć kaszel alergiczny. 

Do pozostałych chorób wywołujących kaszel zalicza się m.in.:

• zapalenie gardła, oskrzeli, płuc;
• astma,
• krztusiec,
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• gruźlica,
• schorzenia wywołujące katar. 

Czy kaszel jest groźny? 

Sam objaw choroby, jakim jest kaszel, nie jest groźny. Powinien on jednak wzbudzić naszą ostrożność, ponieważ nigdy nie jest wywoływany samoistnie, a jego przyczyny zawsze stanowią zagrożenie dla zdrowia. 

W większości przypadków kaszel świadczy o rozwijającej się chorobie układu oddechowego. Za winowajców uznaje się drobnoustroje wirusowe, bakteryjne lub grzybicze. Odpowiadają one za infekcje nosa, gardła, oskrzeli i płuc. Nieleczone schorzenia mogą prowadzić do bardzo poważnych powikłań.  

Gdy mocno odkaszlniemy po ekspozycji na zanieczyszczenia, kaszel jest wręcz pożądany, ponieważ pozwala na oczyszczenie dróg oddechowych. Jeśli jednak kaszel dokucza nam przez dłuższy czas, zwykle świadczy o stale utrzymującym się stanie zapalnym lub przewlekłym narażeniu na czynniki szkodliwe. Co więcej, ciągłe kasłanie prowadzi do podrażnienia tkanek, a to z kolei zwiększa ryzyko nadkażenia bakteryjnego. 

Inne przyczyny kaszlu mogą być związane z czynnikami pochodzącymi z tkanek płucnych. Kaszel pojawia się m.in. przy obrzęku płuc, złamaniu żebra, zmianom w opłucnej lub zaburzeniom w obrębie przepony i jamy brzusznej. 

Rodzaje kaszlu – suchy, mokry, ostry, przewlekły 

W zależności od rodzaju drobnoustroju, jaki zaatakował organizm, a także od reakcji układu immunologicznego wyróżnia się:

• Kaszel suchy, który zwykle pojawia się jako pierwszy objaw infekcji. Występuje również przy podrażnieniu gardła, np. u palaczy, a także u osób przebywających w zanieczyszczonych pomieszczeniach. 

• Kaszel mokry, określany również jako produktywny, czy też z wydzieliną jest najbardziej pożądany w przypadku infekcji, ponieważ wraz z odkrztuszaniem wydzieliny organizm oczyszcza się z patogenów chorobotwórczych. 

Inny podział uwzględnia także kaszel ostry, który pojawia się nagle i bywa określany jako rozrywający i ciężki do zniesienia. Zwykle utrzymuje się on do kilku dni, jednak w tym czasie jest bardzo uporczywy, niekiedy doprowadza do wymiotów, bólów głowy i podrażnień gardła.  

Kolejnym rodzajem jest kaszel przewlekający i przewlekły. Pierwszy może utrzymywać się ok. trzy tygodnie, natomiast drugi trwa powyżej ośmiu tygodni, a nawet latami.  W niektórych przypadkach za przewlekły kaszel odpowiadają sfery psychiczne. Inne możliwe przyczyny to także problemy z narządem słuchu, choroby sercowo-naczyniowe, przerost migdałka podniebiennego, czy bezdech senny.