Koło zębate jest podstawowym elementem każdego napędu zębatego i odgrywa kluczową rolę w płynnym działaniu szerokiej gamy mechanizmów - od prostych systemów napędowych po skomplikowane konstrukcje turbin. Przekładnie w formie złożonych kół zębatych oferują wszystko, czego można oczekiwać od systemu: Łatwość użytkowania, łatwość konserwacji, wydajność i trwałość mechanizmów oraz płynność działania. Dlatego ich popularność w przemyśle mechanicznym, automatycznym i narzędziowym jest niezaprzeczalna.

Jaka jest budowa koła zębatego?

Wbrew pozorom, zastosowania kół zębatych, o których informacje można znaleźć np. na zmmborkowscy.pl, są bardzo różnorodne. Postrzegane są głównie przez pryzmat dużych elementów konstrukcyjnych, ale są nie mniej ważne w związku z prawidłowym funkcjonowaniem małych elementów - na przykład zegarków.

Koła zębate mogą być wytwarzane zarówno w całości z jednego kawałka materiału, jak i oddzielnie od zmontowanej obręczy i piasty, na przykład poprzez spawanie. Mimo stosunkowo prostej budowy, koła zębate mogą być wykonane w różnych kształtach, z których najważniejszy jest kształt zębów. Przykładowo, koła zębate można podzielić na odmiany stożkowe i skośne. W przypadku tych drugich rozróżnia się ze względu na rodzaj zębów w:

• skośne,
• proste,
• daszkowe.

Nieco inaczej wygląda klasyfikacja kół stożkowych. W ich przypadku nie ma wariantu z dachem, ale są koła z zakrzywionymi zębami.

Parametry kół zębatych

Choć koło zębate postrzegane jest przede wszystkim przez pryzmat liczby zębów, to jest to tylko jeden z parametrów, które określają specyfikę danego elementu. Należy bowiem pamiętać, że koła zębate są tylko jednym z elementów układu służącego do przekazywania napędu w kół zębatych. Z tego powodu tak ważna jest szczegółowość i zgodność wszystkich parametrów geometrycznych kół zębatych. Są to:

• z – liczba zębów,
• d – średnica podziałowa,
• da – średnica wierzchołkowa,
• df – średnica stóp,
• db – średnica koła zasadniczego,
• p – podziałka,
• m – moduł zęba,
• s – szerokość zęba,
• h – wysokość zęba,
• ha – wysokość głowy zęba,
• hf – wysokość stopy zęba,
• x – współczynnik korekcji.

Możliwości zastosowania kół zębatych

Główne zastosowanie kół zębatych to koła zębate. Konstrukcje te łączą w sobie sprawność mechanizmu z efektywnością działania. Stosuje się je najczęściej w postaci kół zębatych działających na wały wejściowe i wyjściowe. Zastosowania kół zębatych znajdują się głównie w przemyśle wytwórczym i maszynowym. Wykorzystuje się je między innymi w maszynach rolniczych, sprzęcie AGD, górnictwie, energetyce, transporcie.

Główne cechy i zalety tej opcji doceniane są również w produkcji precyzyjnej. Dotyczy to nie tylko wspomnianych systemów zegarowych, ale również wszystkich innych drobnych produktów, w których wykorzystuje się koła zębate. Istotną kwestią - niezależnie od zastosowania - jest materiał bazowy, z którego wykonane są koła zębate i zębniki. Są one również wykorzystywane do ciągłej i regularnej pracy, dlatego ważne jest, aby surowiec był odpowiedni do tego typu obciążeń czasowych.