Liczba rozwodów w Polsce rośnie z każdym rokiem. Większość polskich małżeństw ma za sobą ślub kościelny – katolicki, który w świetle prawa kanonicznego obowiązuje do końca życia. Istnieją jednak sytuacje, kiedy małżonkowie, rozwodząc się, chcą to zrobić także w zgodzie z tym prawem. Czy jest to możliwe i w jakich wypadkach?

Unieważnienie małżeństwa sakramentalnego

Kościół katolicki nie zna pojęcia rozwodu. Jedyną możliwością jest stwierdzenie nieważności małżeństwa lub udzielenie dyspensy od małżeństwa zawartego ważnie, ale niedopełnionego (matrimonium non consumatum). Stwierdzenie nieważności następuje po wykazaniu, że małżeństwo w świetle prawa kanonicznego w ogóle nie istniało. Dotyczy to sytuacji, kiedy po zawarciu małżeństwa sakramentalnego pojawiły się okoliczności prawne, według których zawarcie tego małżeństwa nie było możliwe. Każdy taki przypadek podlega weryfikacji w toku procesu kościelnego.

Proces kościelny wymaga od strony wnoszącej złożenia wiarygodnych dowodów na poparcie żądania unieważnienia małżeństwa. Jest ich kilka kategorii, a ich zastosowanie musi być ściśle i bezpośrednio związane z podstawą, na jaką powołuje się strona wnosząca skargę powodową. Zebranie dowodów najlepiej powierzyć fachowcom takim jak biuro detektywistyczne Detektyw Spark, które pomaga zainteresowanym zbierać dowody rozwodowe oraz dowody, że małżeństwo kościelne może zostać unieważnione.

Czym jest dowód?

Nie istnieje jedna definicja dowodu. Generalnie jest to każdy element, dzięki któremu można ustalić faktyczny stan rzeczy, istotny w procesie uznania małżeństwa za nieważne. Każdy taki element musi być pozyskany przez stronę zainteresowaną zgodnie z prawem. Innymi słowy, zbieranie takich elementów nie może odbywać się w sposób niedozwolony lub przez osoby nieuprawnione.

Prawo kanoniczne wskazuje, że strona wnosząca o unieważnienie małżeństwa może przedstawić dowolne dowody dla celów procesu. Muszą one jednak być „pożyteczne i godziwe”. Dowód pożyteczny to taki, który uzasadnia podstawy stwierdzenia nieważności małżeństwa. Nie jest zatem pożyteczne zeznanie świadka, który nie posiada własnej wiedzy na temat danego małżeństwa, a bazuje jedynie na opowiadaniach osób trzecich. Natomiast godziwy jest każdy dowód autentyczny. Nie może być takim np. fotomontaż, podrobiony dokument lub podpis.

Rodzaje dowodów

Dowody w procesie unieważnienia małżeństwa sakramentalnego są co do zasady takie same, jak dowody rozwodowe dla sądu cywilnego. Mogą to być:

• Oświadczenia stron, odebrane pod przysięgą
• Wiarygodne zeznania świadków obu stron
• Opinia powołanego przez sąd biegłego kościelnego, jeżeli unieważnienie małżeństwa ma nastąpić z powodu niemożności podjęcia współżycia – bądź w wyniku niezdolności fizycznej, bądź z przyczyn psychicznych
• Dowody z dokumentów publicznych i prywatnych: wyrok rozwodowy z sądu cywilnego, listy, maile, wiadomości SMS, zdjęcia, filmy, nagrania – o ile zostały pozyskane zgodnie z prawem
• Wizja lokalna, oględziny
• Domniemanie. Według prawa kanonicznego wskazuje, że strona, po której stronie istnieje domniemanie prawne, nie musi udowadniać stanu faktycznego; musi to natomiast zrobić strona przeciwna. 

W każdym przypadku dowody muszą jednoznacznie potwierdzać, że małżeństwo zostało zawarte nieważnie. Rzetelność dowodów ma tu zasadnicze znaczenie. Dlatego ich zebranie najlepiej powierzyć prywatnemu detektywowi. Przeprowadzi on śledztwo w sposób fachowy, dyskretny, a co najważniejsze – zgodny z prawem. Oprócz wyżej wspomnianego biura detektywistycznego, usługi takie świadczy również Detektyw Sektor.

Raport detektywistyczny może być pełnoprawnym dowodem w procesie o stwierdzenie nieważności  małżeństwa, a niekiedy elementem decydującym. Zależy to od sytuacji, aczkolwiek głównie chodzi tu o zdradę małżeńską, zatajenie orientacji seksualnej lub uzależnienie – od alkoholu, narkotyków czy hazardu. Uwaga: sama zdrada nie stanowi przesłanki do stwierdzenia nieważności małżeństwa; musi być powiązana z innymi okolicznościami, np. uzależnieniem od seksu. Profesjonalny, doświadczony detektyw potrafi pozyskać także dokumenty urzędowe, świadczące o okolicznościach uzasadniających uznanie małżeństwa za nieważne. Robi to drogą tzw. białego wywiadu, co nie jest działaniem wbrew prawu.

Skład sędziowski (zawsze trzyosobowy) ocenia dowody według różnych kryteriów, z których najważniejsza jest wiarygodność. Istotny jest też czas ich powstania. List napisany w czasie, kiedy małżonkowie jeszcze nie rozważali procesu o unieważnienie małżeństwa, będzie dla sądu kościelnego znacznie bardziej miarodajny niż np. zaświadczenie lekarskie wystawione z datą bliską wystosowania skargi powodowej.